“හිරු පිනි බිඳුවක් එළිය කරයි
විගසින් ඒ පිනි බිඳුව වියළී කරයි
ඔබ මගේ දෙනෙතේ ආලෝකයයි, ආලෝකයයි
ඔබගෙන් මම ජීවිතය ලැබුවෙමි...”

ආදරය කෙනෙකුගේ ජිවීතය එකලු කරයි, නමුත් එක් ක්ෂණයකින් මුලු ජීවිතය ම අන්ධකාරයේ ගිල්වන්නට ද ඒ ආදරය ම හේතු විය හැක. ආදරයේ අසීමාන්තිකබව ඒ අඳුරු ලෝකයට වර්තිත ආලෝක පුංජයක සහන් එළියක් ව බලාපොරොත්තුවේ ගිනිදැල්ල යළි දැල්වීමට සමත් බැව් තවත් මොහොතකින් ඔබට පසක් වේවි.

ලෝරා එස්කවීල් නම් මෙක්සිකානු ජාතික ලේඛිකාව විසින් රචිත Como Agua Para Chocolate නම් නවකතාව ලොව පුරා අතිශය ජනප්‍රියත්වයට පත් ආදායම් වාර්තා තබමින් අලෙවි වූ කෘතියකි. සැබවින් ම එතරම් ජනාකර්ෂණයට පත් වෙන්නට තරම් ඒ නවකතාවේ තිබෙන්නේ කුමක් ද? එය ඔබ වෙනත් කිසිම නවකතාවකින් ලබා නැති නවමු ම අත්දැකීමක් දෙන වෙනස් ආකෘතියක් තුළ රචනා වී ඇති එකක් බව ඔබ මේ පොත කියවීමට ගතහොත් වැටහෙනු ඇත. ගංගා නිරෝෂිණී සුදුවැලිකන්ද මෙම පොතේ සිංහල පරිවර්තනය 'ලූණු සහ කඳුළු' නමින් පරිවර්තනය කොට තිබේ. මෙකී නවකතාව තුළින් උක්ත ආදරයේ අරුමැසිබව විඳ ගැනීමට හැකි වනු නිසැක ය.

කතාව ගෙතී පවතින්නේ සාම්ප්‍රදායික මෙක්සිකානු පවුලක් වටා. අලංකාරවත් විචිත්‍ර සංස්කෘතියක් පවත්නා බොහෝ රටවල්වල මුළුතැන්ගෙය හා ආහාර රටාව කියන්නෙ එම සංස්කෘතියේ වෙනම ම පරිච්ඡේදයක්. පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට එම සංස්කෘතික උරුමය ගලාගෙන පැමිණීමත් ඒ හා අපේ ජීවිත කොයි තරම් බද්ධ වී තිබෙනවා ද කියාත් මේ කෘතියෙන් කියැවෙන එක් අංගයකි. අනෙක් අංගය සංස්කෘතිය රැක ගැනීම නම් වූ තිරයට මුවාවී සිදු වන කාන්තාවන් පීඩාවට පත් කිරීම ය.

ඩි ලා ගාර්සා පවුලේ සියල්ලෝ ම කාන්තාවන් ය. නිවසේ ගෘහ මූලිකයා වන වැන්දඹු මමා එලේනා, ඇගේ දියණියන් තිදෙනා වන පිළිවෙලින් රොසයුරා, ගර්ටෘඩිස් සහ ටීටා, මුළුතැන්ගෙයි කෝකිවරිය වන නාචා හා නිවසේ සේවිකාව වෙන්චා ඒ කාන්තාවන් ය. ඩි ලා ගර්සා පවුල් පරම්පරාවේ එක් සම්ප්‍රදායක් වූයේ පවුලේ බාලම ගැහැණු දරුවා විවාහ නොවී සිය මව රැක බලා ගැනීම කළ යුතු බව. මේ අසාධාරණ සම්ප්‍රදායේ ග්‍රහණයට හසු වූ ඊළඟ පුරුක වූයේ යෞවනයේ මිහිරිතම අවධිය ගෙවමින් සිටින ටීටා. ඇගේ අතපතා පැමිණි පෙම්වතා වූ පෙඩ්රෝ ටීටාගේ වැඩිමල් සොහොයුරිය වූ රොසයුරාගේ සැමියා වීම, ටීටාව කුඩා කල මවක සේ රැක බලා ගත් නාචා මියයාම, මමා එලේනාගේ ක්‍රෑරත්වය එක් රැයක් තුළ ටීටා කෙසේ බාර ගන්න ද? එකම සහනය ගෙන දෙන කාරණය වූයේ ටීටාගේ සූපවේදී නිපුණත්වය යි.ඇගේ ආදරය මුසු වුණේ මෙක්සිකානු කෑම වට්ටෝරු තුළ යි.

සෙසු නවකතාවලට වඩා වෙනස් ආකාරයකට මෙහි පරිච්ඡේද ගොඩ නැගී තිබෙන අතර ම ඒ සෑම පරිච්ඡේදයක් ම ආරම්භ වන්නේ සාම්ප්‍රදායික මෙක්සිකානු ආහාර වට්ටෝරුවක් ද ඔබට ලබා දෙමිනි. පරිච්ඡේදයෙන් පරිච්ඡේදය ගලා යන්නේ ඒ අපූරු ආහාරය සාදන ආකාරය ද කතාව සමඟින් ම පියවරෙන් පියවර ඔබට කියා දෙමිනි. එකී අද්විතීය ආඛ්‍යාන ව්‍යුහය කතාවේ අඛණ්ඩතාවය හා ඍජුව ම සම්බන්ධ වනුයේ ඒ සෑම ආහාර වට්ටෝරුවක් ම ටීටා වටා වූ ජීවිතයේ කොටසක් ම වන නිසා ය. උතුරුදිග චොරිසෝ සොසේජස් මමා එලේනාට එරෙහිව ටීටාගෙ මුහුණට මුහුණලා සිදු කෙරුනු නැගී සිටීමත්, ගිනිකූරු සෑදීමෙන් ටීටාගෙ නිවී අඳුරු වී ගිය ජීවිතය යළි දීප්තිමත් මාවතකට යොමු වීමත්, හරක් වලිග සූපයෙන් ටීටාගෙ නැති වූ ජීවිතය යළි සොයා ගැනීමට හැකි වීමත් එයට සාක්ෂි සපයයි. ටීටාගේ චිත්තාවවේග, හැඟීම්, ආශාවන්, විරුද්ධත්වය ආදී සියල්ලම ප්‍රකාශිත මාධ්‍ය වනුයේ ඇගේ කෑම වට්ටෝරු ය. ඇගේ ආහාර අනෙක් සියල්ලන්ගේ ම ජීවිතවල සංධිස්ථානීය විපර්යාසයන් ඇති කිරීමට සමත් වීම මායාකාරි ස්වරූපයක් ගනියි. සාම්ප්‍රදායික මෙක්සිකානු සමාජයක් තුළ කාන්තාවකගේ යටපත් වීම සිදු වන්නේ මුළුතැන්ගෙයි රාජකාරි සඳහා කොටු වීමත් විවාහ වීමත් සමඟිනි. එය කතාවේ අරම්භයට පෙර ම දක්වා ඇති එක් වාක්‍ය ඛණ්ඩයකින් උත්ප්‍රේරණය වන්නේ මේ ආකාරයෙනි.
“කැඳවන ලද විට
බොජුන් අස්නට හෝ යහන් තලට ඔබ ආ යුතු ම ය”

ටීටා, ඇගේ එක් සොහොයුරියක් වන ගර්ටෘඩීස් යන දෙපෙල ම කාන්තාවන්ට ඇති දෙවෙනි කොට සැලකීමට එරෙහිව නැගී සිටියි. එනමුත් ඒ ආකාර ද්විත්වයකිනි, මාවත් දෙකක ගමන් කිරීමෙනි. එකල සමාජ සම්ප්‍රදායයන් ඍජුව ම විවේචිත ආකාරය ද දිටිය හැකි ය.“නො දකින් හොඳ පුරුදු! නො දකින් කැරිනෝගෝ සිරිත් විරිත් අත්පොත! ඔහුට දඬුවම් ලැබිය යුතු ය, වරකට ස්වල්පය බැගින් සදාකාලයට ඔහු ගේ ශරීරය මැකී යන්නට සැලැස්විය යුතු ය.”

ඩි ලා ගාර්සා පවුලට මුහුණ දීමට සිදු වන අනපේක්ෂිත හැලහැප්පීම්, ගැටුම් මත ටීටාගේ සහ ඇගේ ආදරය වූ පෙඩ්රෝට කුමක් සිදු වේවි ද? වේදනාවන්, බිඳීම් මැද ආදරය රැක ගැනීමට හැකි වේවි ද? 'ලූණු සහ කඳුළු' මුළුතැන්ගෙයක උණුසුම මැද ඔබව එතැනට ගෙන යාවි. මෙක්සිකානු සංස්කෘතියත් ශ්‍රී ලාංකික සංස්කෘතියත් අතර ඇති පරතරය එතරම් විශාල නොවන බව ඒ පරිච්ඡේද අතර පවත්නා රසවත්බව සිතින් රස විඳිද්දී ඔබට වැටහේවි.

චොකලට් සහ ලූණු එකට රස විඳීම එතරම් ප්‍රීතිමත් වේ යැයි මම සිතන්නෙ නෑ. නමුත් අපේ ජීවිතවල චොකලට් සේ ම මිහිරියාවෙනුත් විටෙක ලූණුවලින් ජනිත වන්නා වූ උණු කඳුළු මෙන් දුකෙනුත් පිරී පවතිනවා. ඒ ජීවිතාස්වාදයෙන් එක් මොහොතක් 'ලූණු සහ කඳුළු' තුළිනුත් සොයා ගන්න.

ශෂිකලා කල්හාරි.