"කියවීම මිනිසා සම්පූර්ණ කරයි" යන්න අප කුඩා කාලයේ සිට ම අසා දැන සිටිය ද තාක්ෂණික ලෝකයත් සමඟ පොත් කියවීම වෙනුවට ඩිජිටල් පොත් කියවීමට මිනිසා හුරු වී ඇත.විවිධ සම්මාන ලාභීන් පිළිබඳ අවධානය යොමු කළ ද සම්මාන ලාභී පොත් පිළිබඳ අපගේ අවධානය යොමු වන්නේ ඉතා කලාතුරකිනි.ලෝකයේ මෑත කාලයේ දී සම්මාන ලාභී පොත් අතරින් පොත් පහක් ලෙස 2023 බුකර් සම්මානය දිනාගත් පෝල් ලින්ච්ගේ ප්‍රොෆට් සෝං නවකතාව ,ජාත්‍යන්තර බුකර් සම්මානය දිනාගත් ජෝර්ජි ගොස්පොඩිනොව්ගේ ටයිම් ෂෙල්ටර්,2023 කාන්තා සාහිත්‍ය සම්මානය හිමි වූ බාබරා කින්ග්සොල්වර්ගේ ඩීමන් කෝපර්හැඩ් නවකතාව,බේලි ගිෆෝඩ් සම්මානය දිනාගත් ජෝන් වායිලන්ට්ගේ ෆයර් වෙදර් කෘතිය, කන්ඩිල් ඉතිහාස සම්මානය දිනාගත් ටේනියා බ්‍රැනිගන්ගේ රෙඩ් මෙමරි කෘතිය දැක්විය හැකිය.මෙම කෘතීන් සම කාලීන සමාජ සංකල්ප හා චින්තනයට බලපෑමක් සපයා, 2023 දී විශේෂ සැලකුණු තැබූ කෘතීන් ලෙස සැලකේ.එම කෘතීන් පිළිබඳ පහත ආකාරයෙන් වෙන් වෙන්ව දැක්විය හැකිය.

ප්‍රොෆට් සෝං නවකතාව.

පෝල් ලිංච් ගේ නවකතාවක් වන මෙය 2023 බුකර් සම්මානය දිනාගත් කෘතියක් වන අතර, අනාගතයේ අයර්ලන්තය අධිරාජ්‍ය පාලනයක් යටතේ පවතින තත්ත්වයක් වටා ගෙතී ඇත. කතාවේ මධ්‍යස්ථානයේ සිටින්නේ පවුලක් වන අතර, ඔවුන්ගේ ජීවිතය සමාජ අර්බුදයන් හා ආර්ථික අස්ථාවරතාවයන් මත බරපතල තත්ත්වයකට මුහුණ දී සිටී.

කතාවේ ප්‍රධාන චරිතය කෙලී, ඇය සහ ඇගේ පවුලේ සාමාජිකයන්ට පාලකයන්ගේ අධිකාරය තුළ සිට තමන්ගේ නිදහස සුරකින්නට හා ජීවත් වීමට අභියෝගය එල්ල වේ. ලිංච්ගේ ලිවීම,ආදරය, පවුල් සම්බන්ධතාවයන් හා මනුෂ්‍යත්වය පිළිබඳ ගැඹුරු පරිකථනයක් ලෙස මෙය හඳුන්වයි.

මෙම නවකතාව, 1984 සහ "The Handmaid's Tale" වැනි සමාජ විවේචන සහිත ලියවිලි සමඟ සැසඳීමක් දැක්වේ. ලිංච්, අධිකාරය යටතේ පීඩා විඳින ජනතාවගේ අත්දැකීම් සහ ඔවුන්ගේ වෛරී පරිසරය තුළ එම අභියෝග ජයගැනීමට අරගල කරන ආකාරය මෙමඟින් නිරූපණය කරයි.

ටයිම් ෂෙල්ටර් කෘතිය.

මෙය බල්ගේරියාවේ සම්භවයක් සහිත ජෝර්ජි ගොස්පොඩිනොව්ගේ නවකතාවක් වන අතර, 2023 ජාත්‍යන්තර බුකර් සම්මානයෙන් පිදුම් ලැබූ කෘතියක් ලෙස ලෝක ප්‍රසිද්ධියට පත් විය. මෙම නවකතාව, අතීතය නැවත පවත්වාගෙන යාමේ ගැඹුරු කාරණා පරීක්ෂා කිරීමෙන් මිනිස් ජීවිතයට අතීතයේ ඇති බලපෑම් හා පීඩනයන් පිළිබඳව සලකා බලන ගැඹුරු චින්තන රැසක් ඉදිරිපත් කරයි.

ටයිම් ෂෙල්ටර්  කතාවේ කේන්ද්‍රස්ථානය වනුයේ, මතක අමතක වීම් සහිත (Alzheimer's) රෝගීන් සඳහා විශේෂිත විකල්ප ආරක්ෂණ ප්‍රතිකාරයක් සපයන ආයතනයකි. ප්‍රධාන චරිතය වූ ගෆ්ටාන් නමැති වෛද්‍යවරයා, මෙම රෝගීන්ගේ මතකය උත්සාහයෙන් නවතා ගැනීමට අතීත කාලවල ආරක්ෂිත සංකල්ප භාවිතා කරමින්, විශේෂිත කාල අවධි සහිත කාමර ඉදිකරයි. මේවායේ පසුගිය දශක අංකවල පරිසරයන් පවා නිර්මාණය කොට තිබේ, සහ ඒවායේ සුවඳ, සංගීතය, හා අලංකාරකරණය මඟින් අතීතය ජීවමාන කරවයි.

මේ ආයතනය සඳහා පැමිණෙන රෝගීන් තමන්ගේ ජීවිතයේ අතීත කාලයන් අතරින් නැවත සුවඳක් හෝ සවිස්තර චිත්‍රයක් විඳින්නට තැත්කරයි. එසේ කල විට ඔවුන්ගේ මතකය නැවත මතක් කර ගැනීමට ප්‍රවේශ වීමක් සිදු වේ. නමුත් කතාවේදී, මෙම විකාශනය වූ කාල පරිවර්තන අත්දැකීම් රෝගීන්ට පමණක් නොව, සමාජයේ සෙසු පිරිස් පවා අත්විඳීමට හා තමන්ගේ ජීවිත අත්හදා බැලීමට ද පැතිර යාමෙන් ලෝකයා අවුල් වේ.

ටයිම් ෂෙල්ටර් හී ප්‍රධාන කාරණාවක් ලෙසින් අතීතයේ විනිවිද බව හා වර්තමානය මත ඇති එහි බලපෑම විවේචනයට ලක් කරයි. කෘතිය තුළ, අතීතයට ආදරය කරමින් මිනිස්සුන් තම අතීතය තුළින් පලායන ආකාරය නිරූපණය වේ. එසේම, කෘතියෙන් පෙන්වන්නේ කාලය මත පවතින මිනිස් මතකයේ විවිධ ස්ථානයන් හා සංවිධානයන් පදනම්ව, සමාජයේ විවිධ පීඩනයන් ද පැහැදිලි කරයි. මෙය අතීතය හා වර්තමානය අතර සීමාවන් නිදහස් කර, යථාර්ථය හා නොයථාර්ථය අතර බිඳී ගිය සීමාවන් සහ ආතමික සටන් පෑවක් ලෙසින්ද සලකයි.

සාහිත්‍යමය සහ දාර්ශනික අගය ගත් විට මෙම කෘතිය  තුළින් ජෝර්ජි ගොස්පොඩිනොව් විසින් නූතන ලෝකයේ අතීත හා වර්තමානය අතර සංකීර්ණ සබඳතා පිළිබඳව පරීක්ෂණයක නිරත වෙයි. මෙහි දාර්ශනික මට්ටමට යථාර්ථය හා විකල්ප යථාර්ථයක් අතර තෙරැවී සිටින හිතාමතාත්මක වටිනාකම් හා ආත්ම විමසුමක් ලෙසින් හඳුන්වයි. කෘතිය අතීතයේ සතුටින් පිරුණු මතකයන් පිළිබඳ පමණක් නොව, අපගේ වර්තමානය හා අනාගතය මත එම අතීතය සතු බලපෑම් පිළිබඳවද විචාරයට ලක් කරයි.

කෘතියෙන්, පාඨකයාට අතීතය තුළට පලා යාමට නොව, වර්තමානයේ පවතින අභියෝග සහ අර්බුදයන් මඟින් විපතක් නැතිව තමන්ගේම මග සොයා ගැනීමට උදව් කිරීමට බලාපොරොත්තුවක් ඇති කරයි.

ඩීමන් කෝපර්හැඩ් නවකතාව.

මෙය බාබරා කින්ග්සොල්වර්ගේ 2023 කාන්තා සාහිත්‍ය සම්මානයෙන් පිදුම් ලද නවකතාවකි. මෙම කතාව, චාල්ස් ඩිකන්ස්ගේ "David Copperfiel" කෘතියෙන් ආභාෂ ගෙන, වර්තමාන ඇපලේචියානු කලාපයේ දරුණු දුෂ්කරතා සහ මත්පැන් සහ මත්ද්‍රව්‍ය අර්බුදය වටා ගොඩනගා ඇත.

ඩීමන් කෝපර්හැඩ්හි ප්‍රධාන චරිතය, ළමයකු වන "ඩීමන්" ලෙස හඳුන්වන ඩේමන් ෂිල්ස්. ඔහු ගොඩක් දුප්පත් පසුබැසීම් සහිතව, ආපසු හැරවිය නොහැකි පීඩාවක ජීවිතය ජීවත් වීමට අයත් ය. ඔහුගේ අත්දැකීම්, පියාගේ අනාථකම, පාසල් පීඩාවන්, පසුබැසි සමාජ පිරිසක ජීවන ප්‍රශ්න, සහ ඇමරිකානු ගමන් මඟක ඇත්තේ ඔහුට අවශ්‍ය නිදහස සොයා ගමන් කිරීමකි.

මෙම කෘතියේ දී කින්ග්සොල්වර්, නූතන ඇමරිකාවේ වර්තමාන තත්ත්වයන් වටා ඇඟිලි දැක්වමින්, දරුණු දුප්පත්කම, මත්ද්‍රව්‍ය අපයාසය, සහ දරුණු සමාජ අසාධාරණය ගැන විවේචනමය නිරූපණයක් කරයි. මෙහිදී, ඇපලේචියානු සමාජයේ ඉදිරියට යාමේ අභියෝග හා ඒ පිළිබඳ අතිශය සරලව හා සැබෑවට සමීප වන ආකාරය පාඨකයාට පෙන්වා දෙයි.

කින්ග්සොල්වර්ගේ මෙම කෘතිය සමාජ විවේචන සහිත කතාවක් ලෙසින් සලකනු ලබන අතර, නව පරම්පරාවකට ලෝකය සම්බන්ධයෙන් වටිනා දැක්මක් ලබා දීමට සමත් වේ.

ෆයර් වෙදර් කෘතිය.

මෙය ජෝන් වායිලන්ට් විසින් රචිත කෘතියකි.2023 බේලි ගිෆෝඩ් සම්මානය දිනාගත් මෙම කෘතිය, ගින්නෙන් සෑදුණු ගවේෂණයකින් පිරී ඇත. මෙම කෘතියේ කේන්ද්‍ර කථාව 2016 කැනඩාවේ ඇල්බර්ටා ප්‍රාන්තයේ ෆෝර්ට් මැක්මුරේ නගරය තුළ ඇති වූ දැවීම් හා ඒවායේ බලපෑමන් ය. එහිදී හටගත් භයානක හේතූන් මත, අතිවිශාල ප්‍රදේශයක් විනාශ වී, දහස් ගණනක් ජීවිත අවදානමට පත් විය.

මෙහි වායිලන්ට්, ෆෝර්ට් මැක්මුරේ හි ගින්න සම්බන්ධයෙන් තොරතුරු සොයා යන අතර, එම දැවීම් අතිවිශාල වූ බවත්, එම කාලයට අනුරූපයෙන් උණුසුම් පරිසර වාතාවරණය වගකිව යුතු බවත් දක්වයි. ඔහු කියා සිටින්නේ පරිසර විනාශය හා කාලගුණ සංශෝධන (Climate Change) අතර ඇති සම්බන්ධය හඳුනා ගැනීමේ වැදගත්කමයි.

මෙම කෘතිය , ෆෝර්ට් මැක්මුරේ ගින්න පරිසර පාලනය, කාන්තාරයන් පැතිරීම සහ දේශගුණයට බලපාන ආකාරය පෙන්වා දෙයි. වායිලන්ට්ගේ විග්‍රහය පෙන්වන්නේ නූතන ලෝකය දිනෙන් දින උණුසුම වැඩිවීම හා ඒ මගින් ඇති වන විනාශයයි.

මෙය කියවීමෙන්, ලොව පුරා සිදුවන දේශගුණික අර්බුදයන් පිළිබඳව හොඳින් අවබෝධයක් සහිත අනාගතයක් සඳහා අවශ්‍ය ප්‍රවේණිමත්කම සහ පරිසර පාලනය පිළිබඳව සැලකිලිමත් විය යුතු බව අවධාරණය කරයි.

රෙඩ් මෙමරි කෘතිය.

කන්ඩිල් ඉතිහාස සම්මානය දිනාගත් ටැනියා බ්‍රැනිගන් විසින් රචිත කෘතියක් වන මෙය චීන සංස්කෘතික විප්ලවය (1966-1976) සමඟ අදාළ කාලයේ මානසික හා සමාජීය අත්දැකීම් විශ්ලේෂණය කරයි.

මෙම කෘතියේ ප්‍රධාන  අරමුණ නම්, චීන ජනතාවගේ ජීවිතයේ සහ ඔවුන්ගේ මතකයන්හි යුතුකම් හා බලපෑම් පිළිබඳව ගවේෂණය කිරීමයි. බ්‍රැනිගන්, සංස්කෘතික විප්ලවය පසුකාලයේ ආවර්තනයක් ලෙස පැවසීය. එහිදී, ඔහු කතා කරන ලද පුද්ගලයන්ගේ අත්දැකීම්, අතීතයේ නිර්මාණය වූ ආර්ථික, සාමාජීය, හා සංස්කෘතික තත්ත්වයන් මඟින් ඔවුන්ගේ ජීවිතයේ ඇති වූ වෙනස්කම් දක්වන ලදී.

මෙම කෘතිය තුළින් අතීතය සහ වර්තමානය අතර සම්බන්ධතාවය නිර්දේශ කරයි. කාලය ගතවී යන නමුත්, අතීතයේ සිදුවීම්, මතකයන්, සහ අත්දැකීම් වර්තමානයට බලපෑම් කළ බව බ්‍රැනිගන් අවධාරණය කරයි.එමෙන් ම බ්‍රැනිගන්ගේ කෘතියේ අංගය වූ කතාන්දරයන්, චීන ජනතාවගේ විවිධ කරුණු සොයා ගැනීමකි. එමෙන්ම, යුද්ධය, අර්බුදය, සහ සංස්කෘතික විප්ලවය මත පදනම්ව අදාළ ප්‍රතිචාරයන් ද පෙන්වයි. සංස්කෘතික විප්ලවය හේතුවෙන් චීන සමාජයේ ඇති වූ විවිධ මානසික ආබාධ හා සමාජික දුෂ්කරතා පිළිබඳව ද කථා කරයි. ඒවායේ පීඩනයන් හා අනිවාර්ය යථාර්ථය පිළිබඳව අවධාරණය කරයි.

මෙය සාහිත්‍යමය වශයෙන් වඩාත්ම නිර්මාණාත්මක හා ප්‍රයෝජනවත් කෘතියක් ලෙස සලකනු ලබයි. බ්‍රැනිගන්ගේ සාහිත්‍යයේ, චීන ජනතා ජීවිතයට අත්විඳින්නා වූ විශේෂ අර්ථය හා සංවේදීතාවය, නූතන ලෝකයේ චීන සංස්කෘතියට ඇති නිවැරදි ඇගයීමක් ලබා දේ.

මෙම කෘතිය අධ්‍යයන සඳහා වැදගත් වන අතර, අතීතයේ අරුත හා වර්තමාන සමාජයේ නිර්මාණය පිළිබඳව පාඨකයන්ට ගැඹුරු දැනුමක් ලබා දේ.

තිසාරා රාජපක්ෂ.