එක්සත් ජනපදයේ ජනාධිපතිවරණය සෑම වසර හතරකට ම වරක් සිදුවන සංකීර්ණ හා බහුවිධ ක්‍රියාවලියකි. ෆෙඩරල් ආණ්ඩුක්‍රමයේ විධායක ශාඛාවේ නායකත්වය තීරණය කරන ඇමරිකාවේ මැතිවරණය, ඇමෙරිකානු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ තීරණාත්මක සිදුවීමකි. එක්සත් ජනපද මැතිවරණයේ ව්‍යුහය, ක්‍රියාවලිය සහ වැදගත්කම පිළිබඳ සවිස්තරාත්මක විග්‍රහ කළොත්,

එක්සත් ජනපදයේ ජනාධිපතිවරයා මහජන ඡන්දයෙන් සෘජුව ම තේරී පත්වන්නේ නැත. ඒ වෙනුවට ඔවුන්  භාවිත කරන්නේ Electoral college නම් මැතිවරණ ක්‍රමයකි. සෑම ප්‍රජාතන්ත්‍ර ප්‍රාන්තයකට ම එහි ජනගහනය මත පදනම්ව නිශ්චිත ඡන්දදායකයින් සංඛ්‍යාව වෙන් කර ඇති අතර සියලු ම ප්‍රාන්ත සහ කොලොම්බියා දිස්ත්‍රික්කය පුරා ඡන්දදායකයින් 538ක සිට ජනාධිපති ධුරය ජයග්‍රහණය කිරීම සඳහා අපේක්ෂකයෙකු මැතිවරණ ඡන්දවලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් ලබා ගත යුතු අතර, එය දැනට පන්සිය තිස් අටෙන් දෙසිය හැත්තෑවක් පමණ වේ. එක් එක් ප්‍රාන්තය සඳහා ඡන්දදායකයින් සංඛ්‍යාව තීරණය වන්නේ එහි නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ (ජනගහනය මත පදනම් වූ) සාමාජිකයින් සංඛ්‍යාව සහ එහි සෙනෙට් සභිකයින් දෙදෙනාගේ එකතුව මගිනි. උදාහරණයක් ලෙස, විශාල ජනගහනයක් සහිත කැලිෆෝනියාවේ මැතිවරණ ඡන්ද පනස් පහක් ඇති අතර වයෝමිං වැනි කුඩා ප්‍රාන්තවලට ඇත්තේ තුනක් පමණි. ප්‍රාන්තයක් නොවූවත් කොලොම්බියා  දිස්ත්‍රික්කයට මැතිවරණ ඡන්ද තුනක් ලබා දී තිබේ.

බොහෝ ප්‍රාන්ත මැතිවරණ ඡන්ද වෙන් කිරීම් සඳහා ජයග්‍රාහී ප්‍රවේශයක් භාවිත කරයි. එනම් ප්‍රාන්තයක වැඩි ම ඡන්දය දිනා ගන්නා අපේක්ෂකයා එහි සියලු ම මැතිවරණ ඡන්ද ලබා ගනියි. (සමානුපාතික ක්‍රමයක් භාවිත කරන මේන් සහ නෙබ්‍රස්කා හැර) මෙම ක්‍රමයෙන් අදහස් වන්නේ අපේක්ෂකයකුට ජාතික වශයෙන් මහජන ජන්දය දිනා ගැනීමට හැකි නමුත් ප්‍රමාණවත් ප්‍රාන්ත දිනා ගැනීමට අපොහොසත් වුවහොත් හෝ ඉහළ මැතිවරණ ඡන්ද සංඛ්‍යාවක් ඇති නිවැරදි ප්‍රාන්තය සුරක්ෂිත කිරීමට අපොහොසත් වුවහොත් ජනාධිපතිකම අහිමි විය හැකි බවයි.

එක්සත් ජනපදයේ ප්‍රධාන පක්ෂ දෙක ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂය හා රිපබ්ලිකන් පක්ෂ සාමාන්‍යයෙන් ජනාධිපති තරගයේ ආධිපත්‍යය දරයි. නමුත් ස්වාධීන අපේක්ෂකයින් සහ තෙවන පාර්ශවීය අපේක්ෂකයින් දමේ සඳහා සහභාගි වේ. මැතිවරණයට පෙර මාසවල දී අපේක්ෂකයින් ප්‍රාථමික මැතිවරණවලට සහභාගි වන අතර ඔවුන්ගේ පක්ෂයේ නාමිකයා තෝරා ගැනීම සඳහා ඔවුන්ගේ අදාළ පක්ෂ තුළ කාරක සභාවලට සහභාගි වේ. ප්‍රාථමික සමය මැතිවරණ වර්ෂයේ ශීත ඍතුව හෝ මුල් වසන්තයේ ආරම්භ වන අතර ගිම්හානයේ දී පවත්වනු ලබන පක්ෂ සමුළුවලින් එය අවසන් වෙයි. මෙම සමුළු අතරතුර සෑම ප්‍රාන්තයකින්ම නියෝජිතයින් තම පක්ෂයේ ජනාධිපති අපේක්ෂකයා නිල වශයෙන් නම් කරයි.

මහ මැතිවරණ ව්‍යාපාරය ආරම්භ වන්නේ සම්මුතිවලින් පසුව වන අතර අපේක්ෂකයින් රට පුරා සංචාරය කරමින් ඡන්දදායකයන් හමුවීමට, තම විරුද්ධවාදයින් සමග වාද විවාද කිරීමටහා සහාය ලබා ගැනීමට අවස්ථාව  ලැබෙයි. ජනාධිපති අපේක්ෂකයින් සාමාන්‍යයෙන් නොවැම්බර් මාසයේ පළමු සඳුදාට පසුව පළමු අඟහරුවාදා පැවැත්වෙන මැතිවරණ දිනයන්ට පෙර රූපවාහිනී විවාද මාලාවට සහභාගි වේ.

මැතිවරණ දිනයන්හි දී සුදුසුකම් ඇති පුරවැසියන් ඡන්ද ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා ඡන්ද මධ්‍යස්ථාන වෙත යති. බොහෝ අවස්ථාවන්හි දී ඡන්දදායකයින් ප්‍රධාන පක්ෂ නාම යෝජනා අතර සාමාන්‍යයෙන් ඩිමොක්‍රටික්  සහ රිපබ්ලිකන් නමැති ඔවුන්ට ස්වාධීන හෝ තෙවන පාර්ශවීය අපේක්ෂකයෙක්  සඳහා ඡන්දය ප්‍රකාශ කළ හැකිය. සමහර ප්‍රාන්තවල ඡන්දදායකයින්ට ඍජුව ම ඡන්දදායකයින්ට ඡන්දය දිය හැකිය. 

එක්සත් ජනපදයට කලින් ඡන්දය දීමේ සහ නොපැමිණෙන ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමේ පුළුල් ක්‍රමයක් ඇති අතර නිල ඡන්ද ගණන් කිරීම සාමාන්‍යයෙන් ආරම්භ වන්නේ ඡන්දය විමසීම අවසන් වූ පසුව ය. ඡන්ද පත්‍රිකා වගුගත කර ඇති අතර ප්‍රතිඵල ලැබෙන පරිදි වාර්තා කරනු ලැබේ. ප්‍රාන්තයේ මැතිවරණ ඡන්ද ජයග්‍රහණය කර ඇත්තේ කුමන  අපේක්ෂකයා ද යන්න තීරණය කිරීමේ දී මේ ප්‍රතිඵලය ප්‍රධාන වේ.

එක්සත් ජනපද ජනාධිපතිවරණයේ දී දේශපාලන පක්ෂ ප්‍රධාන භූමිකාවක් ඉටු කරනු ලබයි. ඩිමොක්‍රටික්  සහ රිපබ්ලිකන් පක්ෂ මැතිවරණ ක්‍රියාවලියේ ආධිපත්‍යය දරන අතර ඒ සෑම එකක් ම ප්‍රාථමික මැතිවරණ සහ කාරක සභා මාලාවක් හරහා ජනාධිපති අපේක්ෂකයකු තෝරා ගනු ලබයි. ජනාධිපතිවරණයට අමතරව පක්ෂය විසින් ආණ්ඩුකාරවරුන්, සෙනෙට් සභිකයන් සහ කොන්ග්‍රස් සාමාජිකයින් ඇතුළු අනිකුත් කාර්යාල සඳහා අපේක්ෂකයින් ද තෝරා ගනියි. මෙයින් අදහස් කරන්නේ ජනාධිපතිවරණ තරඟයේ ප්‍රතිඵල කොංග්‍රසයේ සහ ප්‍රාන්ත ව්‍යවස්ථාදායකයේ පාලනයට වඩා පුළුල් ඇගයීම් ඇති කළ හැකි බවයි. සෑම පක්ෂයක ම වේදිකාව එහි දේශපාලන මතවාදය අනුව හැඩගස්වා ඇති අතර මැතිවරණ චක්‍රය තුළ දී පක්ෂයේ නාමිකයා සාමාන්‍යයෙන් ආර්ථිකය, සෞඛ්‍ය සේවාව, විදේශ ප්‍රතිපත්ති සහ සමාජ ගැටලු වැනි ප්‍රධාන කරුණු පිළිබඳව ඔවුන්ගේ අදහස් ඉදිරිපත් කරයි. රටේ අනාගතය සඳහා විවිධ දර්ශන නියෝජනය කරන ප්‍රධාන පක්ෂ දෙක අතර වෙනස බොහෝවිට කැපී පෙනෙන්නකි.

සෑම එක්සත් ජනපද ජනාධිපතිවරණයක් ම එකල පැවති දේශපාලන සමාජයේ සහ ආර්ථික තත්ත්වයන් අනුව හැඩ ගැසී පවතී. බොහෝවිට ආර්ථිකය, සෞඛ්‍ය සේවා, දේශගුණික විපර්යාස, ජාතික ආරක්ෂාව සහ සමාජ සාධාරණත්වය වැනි කරුණු ජාතික සංවාදයේ ආධිපත්‍යය දරයි. මෑත වසරවල දී සෞඛ්‍ය ආරක්ෂණ ප්‍රතිසංස්කරණය, බදු ප්‍රතිපත්ති ,දේශගුණික විපර්යාස, සංක්‍රමණ, වාරි මාර්ගය, අසමානතාවය සහ ගෝලීය කටයුතුවල දී එක්සත් ජනපදයේ භූමිකාව වැනි ගැටළු ජනාධිපතිවරණ ව්‍යාපාර සඳහා කේන්ද්‍රය වී ඇත.

පක්ෂ දෙක ම ස්වාධීන සහ මධ්‍යස්ථ ඡන්දදායකයන් දිනා ගැනීමට උත්සාහ කරයි. ඔවුන්ගේ පදනම බලමුළුගන්වන බැවින් ඡන්දදායකයින්ගේ පැමිණීම ප්‍රධාන සාධකයක් වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කර ඇත. 

එක්සත් ජනපදයේ 2024 ජනාධිපතිවරණය සඳහා ඉතාමත් දක්ෂ දේශපාලන ඉතිහාසයක් ඇති  කමලා හැරිස් හා  ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් යන අපේක්ෂකයින් දෙදෙනා අතර ඉතා තියුණු තරඟයක් විය. මුලු ලෝකයේ ම අවධානය දිනා ගැනීමට මෙවර එක්සත් ජනපද මැතිවරණය සමත් විය. එම තොරතුරුවලට ප්‍රථම මෙම අපේක්ෂකයන් පිළිබඳ මෙසේ විමසා බැලිය හැක.

කමලා හැරිස් 

1964 ඔක්තෝබර් 20 වැනිදා කැලිෆෝනියාවේ ඔක්ලන්ද්හි සංක්‍රමණික දෙමාපියන් යුවළකට දාව කමලා දේවි හැරිස් උපත ලැබීය. ඉන්දියානු ඇමරිකානු පිළිකා පර්යේෂක ශ්‍යාමලා ගෝපාලන් සහ ජැමෙ‍යිකානු ඇමරිකානු ආර්ථික විද්‍යාඥ ඩොනල්ඩ් හැරිස් ඇගේ දෙමාපියන් වේ. බහු සංස්කෘතික ගෘහයක හැදී වැඩුණු ඇයට ඉන්දියානු සහ අප්‍රිකානු ඇමරිකානු සංස්කෘතීන් දෙකෙහි ම ආභාෂය ලැබී ඇත. ඇගේ මව, සිවිල් අයිතිවාසිකම් ක්‍රියාකාරීත්වයට ගැඹුරින් සම්බන්ධ වූ කාන්තාවක් වන අතර කමලා හැරිස් තරුණ කාලයේ දී මව විසින් ඇයට පෙළපාළිවලට සහභාගි වීමට අවස්ථාව සලසා දෙන ලදී. 

කමලා හැරිස් දේශපාලන විද්‍යාව සහ ආර්ථික විද්‍යාව පිළිබඳ උපාධියක් සඳහා කළු ජාතික විද්‍යාලයක් වූ හෝ හෝවාර්ඩ් විශ්විද්‍යාලයට ඇතුළත් විය. පසුව Hastings College Of Law තුලින් උපාධිය ලබා ගත්තා ය.කමලා හැරිස් ඇගේ නීති වෘත්තීය ආරම්භ කළේ කැලිෆෝනියාවේ ඇලමෙඩා ප්‍රාන්ත දිස්ත්‍රික් නීතිපති කාර්යාලයෙනි. මෙහි දී සමූහ ප්‍රචණ්ඩත්වය, මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම් සහ ලිංගික අපයෝජන සම්බන්ධ නඩු විභාග කිරීමේ දී ඇගේ කැපවීම නිසාඇය ඉතාමත් කීර්තියක් ලබා ගත්තා ය. 2003 දී ඇය සැන්ෆ්‍රෙන්සිස්කෝ හි දිස්ත්‍රික් නීතිඥවරිය ලෙස තේරී පත් වුනේ එම තනතුර දැරූ පළමු අප්‍රිකානු ඇමරිකානු කාන්තාව ලෙස ය.

කමලා හැරිස් සිය දේශපාලන ජීවිතය ආරම්භ කළේ 2013 වර්ෂයේ සැන්ෆ්‍රැන්සිස්කෝ හි දිස්ත්‍රික් නීතිඥ කාර්යාලයට අපේක්ෂකත්වය ලබා දීමෙනි. මෙහි දී ටැරන්ස් හැලිනන්ට එරෙහිව ඇය මැතිවරණ ජයග්‍රහණයක් ලබා ගත්තා ය. ඇය "Back On Track"  වැඩසටහන් වැනි ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාවන් නව ආරම්භයකට නැංවූ අතර එය වැරදිකරුවන් සිරගත කිරීම වෙනුවට පුනරුත්ථාපනය කෙරෙහි අවධානය යොමු කළ ප්‍රථම වැඩසටහනකි.

2010 දී හැරිස් කැලිෆෝනියාවේ මැතිවරණයකින් සැලකිය යුතු ඡන්ද සංඛ්‍යාවක් ලබාගෙන ජයග්‍රහණය කළ අතර එම තනතුර දැරූ පළමු කළු සහ දකුණු ආසියානු කාන්තාව බවට පත් විය. 'Openjustice ' නමින් දත්ත සමුදායක් එළිදැක්වීමත් සමඟ පොලිසියෙහි විනිවිද භාවය ඉදිරියට රැගෙන යාම සහ පොලිස් අත්අඩංගුවේ දී මිය ගිය පිරිසගේ සහ අනෙකුත් අත්අඩංගුවට ගැනීම්වල සංඛ්‍යාලේඛන සියල්ල ප්‍රසිද්ධියට පත් කරන ලදී. එසේ ම වේගයෙන් වෙනස් වන ඩිජිටල් ලෝකයක සයිබර් අපරාධ සහ පාරිභෝගික පෞද්ගලිකත්වයට එරෙහිව නිරන්තරයෙන් අවධානය යොමුකර ඇත. කමලා හැරිස් 2016 දී කැලිෆෝනියාව නියෝජනය කරමින් එක්සත් ජනපද සෙනට් සභාවට තේරී පත්විය. එක්සත් ජනපද ඉතිහාසයේ සෙනට් සභාවට සේවය කළ දෙවන අප්‍රිකානු ඇමරිකානු කාන්තාව විය. මෙහි දී හැරීස් අපරාධ යුක්තිය, ප්‍රතිසංස්කරණය, සෞඛ්‍ය ආරක්‍ෂණය සහ ආදායම් අසමානතාවය අවධාරණය කරමින් 2019 මුල් භාගයේ දී ඇගේ ජනාධිපති අපේක්ෂකත්වය දියත් කරන ලදී. ඇයගේ වාද විවාද ජනතා අවධානය දිනාගත් අතර ඇයගේ ව්‍යාපාරයේ අභ්‍යන්තර ගැටලු සහ අරමුදල් හිඟකම නිසාවෙන් 2019 දෙසැම්බර් මාසයේ දී ඇයට ඉන් ඉවත්වීමට හේතු විය. 

2020 වසරේ ජෝර්ජ් ෆ්ලොයිඩ් ඝාතනයෙන් පසු යුක්තිය පිළිබඳව පොලිස් පනතට ඇය සම අනුග්‍රහය දැක්වීය. ඇයගේ නඩු පවරන ශෛලියේ තීක්ෂණ බුද්ධිය සහ සාධාරණත්වය පිළිබඳ ඇය කළ අවධාරණය මත පදනම්ව ඇය ප්‍රමුඛ පෙලේ ඩිමොක්‍රිටික් චරිතයක් ලෙස පිළිගන්නට විය. 

එසේම, සැමට Madicare සඳහා සහාය ලබා ගැනීම සඳහා කටයුතු කරමින්, පාරිසරික ආරක්ෂණ පිළිබඳ ප්‍රගතිශීලී ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කළාය. මීට අමතරව සියලු දෙනාට සමාන වැටුප් ලබාදීම ප්‍රජනන අයිතිවාසිකම් මත කාන්තා අයිතිවාසිකම් රැක ගැනීම සඳහා ද ඇය පෙනී සිටියා ය.

2020 උප ජනාධිපතිවරණ ව්‍යාපාරය සඳහා ජෝ බයිඩන් විසින් ඔහුගේ සහකරු ලෙස තෝරාගන්නා ලද හැරිස් පළමු කාන්තා අප්‍රිකානු ඇමරිකානු සහ ආසියානු ඇමෙරිකානු උප ජනාධිපති අපේක්ෂකයා ලෙස ඉතිහාසගත විය. මෙම ජයග්‍රහණයෙන් පසුව ඇය 2021 ජනවාරි 20 දින එක්සත් ජනපදයේ 49 වන උප ජනාධිපති ලෙස වැඩ භාර ගත්තාය. ඇගේ උප ජනාධිපති ධූර කාලය තුළ උපසභාපති ලෙස හැරිස් ප්‍රධාන කරුණු කිහිපයකට අවධානය යොමුු කළාය. මෙහි දී ඡන්ද අයිතිය පුළුල් කිරීම, මධ්‍යම ඇමරිකාවෙන් සංක්‍රමණය වීමට මූලික හේතු ආමන්ත්‍රණය කිරීම, ආගමන සහ අපරාධ යුක්තිය පිළිබඳ පද්ධතිමය ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා ද ඇය පෙනී සිටියාය. එසේ ම විදේශ ප්‍රතිපත්ති අතර රුසියාව යුක්රේන යුද්ධය ඇතුළුව ගෝලීය අර්බුදවලට එක්සත් ජනපදය ප්‍රතිචාර දැක්වීමේ දී ඇය ප්‍රධාන භූමිකාවක් ඉටු කළාය. 2024 ජනාධිපතිවරණ ව්‍යාපාරය තුළ දී නිර්දේශිත ඖෂධවල මිල සීමා කිරීම් සහ ආහාර මිල උද්ධමනය අඩු කිරීම වැනි යෝජනා ඇයගේ ජනාධිපතිවරණ ව්‍යාපාරය ප්‍රධාන මාතෘකා විය.

එසේ ම ගබ්සා අයිතිවාසිකම්, LGBTQ+ ආරක්ෂණ සහ ෆෙඩරල් නිවාස යෝජනා සඳහා දැඩි ලෙස පෙනී සිටියා ය. මීට අමතරව මැද පෙරදිග සාම සාකච්ඡා සඳහා කැඳවුම් කරන අතරතුර දී යුක්‍රේනය සහ ඊශ්‍රායලය සඳහා හමුදා ආධාර සඳහා සහාය ද ලබා දුන්නා ය.

ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්

ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් 1946 ජුනි 14 වන දින නිව්යෝර්ක් නගරයේ ක්වීන්ස් හි උපත ලැබීය. ඔහු ෆ්රෙඩ් සහ මේරි ට්‍රරම්ප්ගේ පවුලේ දරුවන් පස්දෙනාගෙන් හතරවැනියා විය. ඔහුගේ පියා ෆ්රෙඩ් ට්‍රරම්ප් නිව් යෝර්ක්හි, බෘක්ලින් සහ ක්වීන්ස්හි දේපළ ව්‍යාපාරිකයෙකි. ඩොනල්ඩ් හැදී වැඩුණේ ධනවත් නිවසක ය. ඔහු වෙහෙස මහන්සි වී වැඩ කිරීම, ජයග්‍රහණ කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීම ආදී ගති ලක්ෂණ සහිතව විනයගරුක ලෙස හැදී වැඩී ඇත.  ළමා වියේ දී ඩොනල්ඩ් ජවසම්පන්න සහ ස්ථීර ලෙස කටයුතු කර ඇත. ඇතැම් විට ඔහුගේ ගති පැවැතුම් සමාජයට අනුකූල නොවූ අවස්ථා තිබුණි. ඔහුගේ මෙම හැසිරීම් සහ ශක්තීන් වඩාත් ඵලදායි කර ගැනීම සඳහා ඔහුගේ දෙමව්පියන් වයස අවුරුදු 13 දී ඔහුව නිව් යෝර්ක් හමුදා ඇකඩමියට යැවීය. මෙම හමුදා නේවාසික පාසලේ විනය ඇති කර ව්‍යූහගත පරිසරයක් ලබා දුන් අතර ඔහුට නායකත්ව කුසලතා වර්ධනය කිරීමට උපකාර විය.

ඩොනල්ඩ් පසුව පෙන්සිල්වේනියා විශ්වවිද්‍යාලයේ වෝටර්න් පාසලට මාරුවීමට පෙර වසර දෙකක් ෆෝර්ඩ්හැම් විශ්විද්‍යාලයට ඇතුළත් වූ අතර 1968 දී ආර්ථික විද්‍යාව පිළිබඳ උපාධියක් ලබා ගත්තේය.

ඔහුගේ ළමා කාලයේ දේපල වෙළඳාම් පිළිබඳ අත්දැකීම් සහ ඔහුගේ පියාගේ ව්‍යාපාර නිරීක්ෂණය කිරීම, ඔහුගේ වෘත්තීය මාවතට බෙහෙවින් බලපෑවේ ය. ඔහු විශ්වවිද්‍යාලයෙන් පසු පවුලේ ව්‍යාපාරයට සම්බන්ධ වූ අතර දේපළ වෙළඳාම් කෙරෙහි අවධානය යොමු කරමින්ඔහු එක්සත් ජනපදයේ වඩාත්ම පිළිගත් ව්‍යාපාරික චරිතයක් බවට පත් විය.

1971 දී ඔහු එම සමාගම  'ට්‍රම්ප් සංවිධානය' ලෙස නම් කළේය. ඔහු ක්වීන්ස් සහ බෘක්ලින්හි මධ්‍යම පන්තික කුලී නිවාසවල සිට සුඛෝපභෝගී හෝටල්, කාර්යාල ගොඩනැගිලි සහ කැසිනෝ ඇතුළු මෑන්හැටන් හි අභිලාෂකාමී දේපළ වෙළඳාම් ව්‍යාපෘති වෙත අවධානය යොමු කළේය. කැපී පෙනෙන නිශ්චල දේපල ව්‍යාපෘති ලෙස ග්රෑන්ඩ් හයට් හෝටලය (1980) , ට්‍රම්ප් ටවර් (1983) , ට්‍රම්ප් ප්ලාසා, ට්‍රම්ප් කාසල් සහ ට්‍රම්ප් ටජ් මහල් ඇතුළු කැසිනෝ කිහිපයක් ද දැක්විය හැකිය.

පසුව ඔහු ගුවන් සේවා, විනෝදාස්වාදය සහ ක්‍රීඩා ඇතුළු විවිධ කර්මාන්තවලට අවධානය යොමු කළ ද එම සියලු ව්‍යාපාර සාර්ථක නොවීය. 1990 දශකයේ මුල් භාගය මූල්‍ය අභියෝගවලට මුහුණ දීමට ඔහුට සිදු විය. ඔහුගේ කැසිනෝ සහ හෝටල් ව්‍යාපාර බංකොලොත් වීම් කිහිපයකට තුඩු දුන් මෙම කාලය තුළ දී ඔහු සැලකිය යුතු ණයකට මුහුණ දුන්නේ ය. පසුබෑම් මධ්‍යයේ වුව ද ට්‍රම්ප් තම නිශ්චල දේපල, ඇඳුම් පැළඳුම් සහ වෙනත් ව්‍යාපාර සඳහා වෙළඳ නාමයක් ලෙස භාවිතා කරමින් සාර්ථක ව්‍යාපාරිකයෙකු ලෙස අඛණ්ඩව ව්‍යාපාර සිදු කළේ ය.

2004-2015 වන විට ට්‍රම්ප් රියැලිටි රූපවාහිනී වැඩසටහනේ ප්‍රධානියා ලෙස පුළුල් කීර්තියක් ලබා ගත් අතර එහි දී තරඟකරුවන් ඔහුගේ සංවිධානය තුළ රැකියාවක් සඳහා තරඟ කළහ. ඔහු 'ඔබව ඉවත් කර ඇත' යන  වාක්‍ය සංකේතයක් ලෙස භාවිතා කළේය. ඔහුගේ මාධ්‍ය පැවැත්ම සාර්ථක ව්‍යාපාරිකයෙකු ලෙස ඔහුගේ ප්‍රතිරූපය වර්ධනය විය.

ට්‍රම්ප් 1980 සහ 2000 ගණන්වල දේශපාලනයට අවධානය යොමු කළ නමුත් 2015 දී නිල වශයෙන් දේශපාලන වේදිකාවට පිවිසියේ ය. ට්‍රම්ප් රිපබ්ලිකන් පාක්ෂිකයෙකු වීමට පෙර දේශපාලන පක්ෂ කිහිපයක් සමඟ සම්බන්ධ වී සිටියේ ය. ඔහු 1980 ගණන් වල ඩිමෝක්‍රෝටික් පාක්ෂිකයකු ලෙස ලියාපදිංචි වූ අතර 2000 දී  රිපබ්ලිකන් පක්ෂයට මාරු වූයේය.

ඔහු 2000 දී ප්‍රතිසංස්කරණ පක්ෂය යටතේ ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වීමට අදහස් කළ නමුත් එයට වැඩි අවධානයක් යොමු කළේ නැත. ට්‍රම්ප් වෙළඳාම, සංක්‍රමණ සහ එක්සත් ජනපද විදේශ ප්‍රතිපත්තිය පිළිබඳව නිතර අදහස් දැක්වීය. ඔහු ඉරාකයේ සහ ඇෆ්ගනිස්ථානයේ එක්සත් ජනපද මැදිහත්වීම විවේචනය කළ අතර එක්සත් ජනපද අර්ථිකය පිළිබඳ බොහෝ විට චීනය සමඟ කතා කළේ ය.

ට්‍රරම්ප් 2015 ජූනි 16 දින ඔහුගේ අපේක්ෂකත්වය ප්‍රකාශයට පත් කළේ ය. ඔහුගේ ප්‍රචාරක සටන් පාඨය වූයේ "ඇමරිකාව නැවතත් ශ්‍රේෂ්ඨ කරන්න" (MAGA) යන්නයි. මූලික ප්‍රචාරණ ගැටළු ලෙස ආගමන ප්‍රතිසංස්කරණ එනම්, එක්සත් ජනපද-මෙක්සිකෝ දේශසීමාවේ තාප්පයක් ඉදිකිරීමට කළ යෝජනාව, මුස්ලිම් බහුතරයක් සිටින රටවල් ඉලක්ක කර ගනිමින් සංචාරක තහනමක් ඇතුළුව දැඩි සංක්‍රමණ නීති සහ ප්‍රතිපත්ති වෙනුවෙන් පෙනී සිටියේය. එමෙන් ම සාධාරණ වෙළඳ ගිවිසුම් වෙනුවෙන් පෙනී සිටින NAFTA සහ Trans-Pacific Partnership (TPP) වැනි පවත්නා වෙළඳ ගනුදෙනු වලට විරුද්ධ විය. තවද ව්‍යාපාර සහ මධ්‍යම පාන්තිකයින් සඳහා පොරොන්දු වූ බදු අඩු කිරීම්, ජාත්‍යන්තර ගැටුම්වලට එ.ජ. මැදිහත්වීම අඩු කිරීම සහ දේශීය ප්‍රමුඛතා කෙරෙහි අවධානය යොමු කරමින් "ඇමරිකාව පළමුව" ප්‍රවේශයක් අවධාරණය කළේ ය. ශක්තිමත් පොලිස් සේවයක් සහ නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමට සහාය වීම වෙනුවෙන් ද පෙනී සිටියේ ය.

ඡන්ද මිලියන 3 කට ආසන්න ප්‍රමාණයකින් ජනප්‍රිය ඡන්ද අහිමි වුව ද ඔහු මැතිවරණයේ දී හිලරි ක්ලින්ටන් (304-227) පරාජය කරන ලදී. ට්‍රරම්ප්ගේ ජනාධිපති ධූරයට පත් වූ පසු ඔහු දේශීය හා විදේශීය ප්‍රතිපත්ති දෙකෙහි ම ප්‍රධාන මාරුවීම් සමඟින් ඔහුගේ "ඇමරිකාව පළමුව" න්‍යාය  පත්‍රය ක්‍රියාත්මක කිරීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කළේය. දේශීය ප්‍රතිපත්ති ලෙස බදු කප්පාදු සහ නියාමනය-ආයතනික බදු අනුපාත පහත හෙළමින් සහ පුද්ගලයන් සඳහා තාවකාලික බදු කප්පාදුවක් ලබා දෙමින් 2017 බදු කප්පාදු සහ රැකියා පනත සම්මත කරන ලදී. බලශක්ති, මූල්‍ය සහ පාරිසරික අංශවල බොහෝ රෙගුලාසි ආපසු හැරවිය. අධිකරණ පත්වීම්- ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ විනිසුරුවරුන් තිදෙනෙකු ඇතුළුව ෆෙඩරල් විනිසුරුවරුන් 200කට අධික සංඛ්‍යාවක්  නම් කර තහවුරු කරන ලදී. සෞඛ්‍යය  සත්කාර සම්පූර්ණ අවලංගු කිරීමේ උත්සාහයන් අසාර්ථක වුව ද දැරිය හැකි සත්කාර පනත (Obamacare) අවලංගු කිරීමට උත්සාහ කරන ලදී. ආගමන ප්‍රතිපත්ති එක්සත් ජනපද-මෙක්සිකෝ දේශසීමාවේ මතභේදාත්මක පවුල් වෙන් කිරීමේ ප්‍රතිපත්තියක් ක්‍රියාත්මක කරන ලදී. ප්‍රධාන වශයෙන් මුස්ලිම් රටවල් කිහිපයක් ඉලක්ක කර ගනිමින් සංචාරක තහනමක් හඳුන්වා දෙන ලදී. දේශසීමා ආරක්ෂාව සහ දේශසීමා තාප්පය ඉදිකිරීම සඳහා අරමුදල් වැඩි කිරීම, විදේශ ප්‍රතිපත්තිය වෙළඳාම-නැවත සාකච්ඡා කරන ලද (NAFTA), එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස එක්සත් ජනපද-මෙක්සිකෝ-කැනඩා ගිවිසුම (USMCA) ඇති විය. වෙළඳ යුද්ධයක් ආරම්භ කරමින් චීනයට තීරු බදු පැනවීය. තව ද පැරිස් දේශගුණ ගිවිසුම, ඉරාන න්‍යෂ්ටික ගිවිසුම ආදී ජාත්‍යන්තර ගිවිසුම්වලින් ද ඉවත් විය.

උතුරු කොරියාවේ න්‍යෂ්ටික අවිහරණය සම්බන්ධයෙන් සුළු ප්‍රගතියක් ඇති වුව ද උතුරු කොරියානු නායක කිම් ජොන් උන් සමඟ ඓතිහාසික හමුවීම් පැවැත්වීය. ‍ට්‍රම්ප්ට්ගේ නීති රෙගුලාසිවලට විවිධ ප්‍රධාන මතභේද කිහිපයක් ඇති විය. පළමු දෝෂාභියෝගය වූයේ 2019 ජෝ බයිඩන්ගේ පුත් හන්ටර් බයිඩන්ගේ විමර්ශනය කිරීම සඳහා යුක්‍රේනයට බලපෑම් කළ බවයි. ඔහුට විරුද්ධව පැමිණි මෙම චෝදනාව සෙනෙට් සභාව විසින් නිදොස් කොට නිදහස් කරන ලදී. දෙවන දෝෂාභියෝගය වූයේ  2021  ජනවාරි 6 කැපිටල් කෝලාහලයෙන් පසු කැරැල්ල වර්ධනය වන ලෙස කටයුතු කිරීමයි. නමුත් නැවතත් ඔහු සෙනෙට් සභාව විසින් නිදොස් කොට නිදහස් කරන ලදී. ට්‍රම්ප් 2020 ජනාධිපතිවරණයෙන් ජෝ බයිඩෙන්ට පරාජය විය. පුළුල්ව පැතිරුනු ඡන්ද වංචාවක් (තහවුරු කර නොමැති) බව පවසමින් පිළිගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කරන ලදී. 2021 ජනවාරි 06 දින කැපිටල් කෝලාහලයෙන් අවසන් වූ 'සොරකම් කිරීම නවත්වන්න' යන ව්‍යාපාරය දිරිමත් කිරීමේ ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඔහු ඉටු කළේය.නමුත් රිපබ්ලිකන් පක්ෂයේ ප්‍රමුඛ චරිතයක් වන ඔහුගේ පදනම අතර ප්‍රබල සහයෝගයක් ඇත.

ට්‍රම්ප් කොන්සර්වේටිව් ඡන්දදායකයින් අතර විශේෂයෙන් ග්‍රාමීය හා කම්කරු පන්තික ප්‍රදේශවල ශක්තිමත් සහයෝගයක් පවත්වාගෙන යයි. 2024 ජනාධිපතිවරණය සඳහා ඔහුගේ අපේක්ෂකත්වය ප්‍රකාශයට පත් කළේ දේශපාලන නැවත පැමිණීමක් ඉලක්ක කරමිනි. 2024 සඳහා ප්‍රධාන අවධානය යොමු කරන්නේ සංක්‍රමණ ප්‍රතිසංස්කරණ, උද්ධමනය පාලනය කිරීම සහ ඔහුගේ "පළමු ඇමරිකාව" න්‍යාය පත්‍රය නැවත පණ ගැන්වීම සඳහා ය.

ඔහුට විවේචන ද බොහෝමයක් එල්ල වන අතර ඔහුගේ කතා සහ ප්‍රතිපත්ති දේශපාලන ධ්‍රැවීකරණය ගැඹුරු කර ඇති බව විචාරකයෝ තර්ක කරති. විශේෂයෙන්ම 2020 මැතිවරණයේ දී සහ ඉන් අනතුරුව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සම්මතයන් යටපත් කළ බවට ඔහුට චෝදනා එල්ල වී ඇත. දිගු කාලීන බලපෑම් ලෙස ට්‍රම්ප් වාදය, ජනතාවාදී දේශපාලන මතවාදය, රිපබ්ලිකන් පක්ෂයේ ප්‍රතිපත්ති සහ ප්‍රමුඛතා හැඩගැස්වීමේ දී බලගතු ලෙස පවතී. 

2024 ජනාධිපතිවරණය

කෙසේ වෙතත් 2024 ජනාධිපතිවරණයේ දී ද ඩොනල් ට්‍රම්ප් ඇමරිකාවේ නව ජනාධිපතිවරයා ලෙස තේරී පත් විය. ඩොනල්ඩ් ජේ ට්‍රම්ප් විසින් කමලා හැරිස් පරාජය කරමින් 2024 එක්සත් ජනපද ජනාධිපතිවරණයේ ප්‍රක්ෂේපිත ජයග්‍රාහකයා විය.

ඔහු විස්කොන්සින්, පෙන්සිල්වේනියා, ජෝර්ජියා සහ උතුරු කැරොලිනා වැනි යුධ පිටියේ ප්‍රධාන ජයග්‍රහණ ලබා ගත් අතර එමඟින් අවශ්‍ය මැතිවරණ ඡන්ද ලබා ගැනීමට ඔහුට උපකාර විය. මෙම මැතිවරණය සඳහා ඔහුගේ සහකරු වූයේ සෙනට් සභික J.D.වාන්ස්ය. 

ඩිමොක්කොටික් පක්ෂ අපේක්ෂක කමලා හැරිස් 47.8% ක ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් ලබාගත් අතර ජයග්‍රහණය ලබාගත් රිපබ්ලිකන් අපේක්ෂක ඩොනල් ට්‍රම්ප් 50.5% ක ප්‍රතිශතයක් ලබා ගත්තේය. මෙවර 2024 එක්සත් ජනපද ජනාධිපතිවරණය අවසන් වූයේ ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්, කමලා හැරිස් පරාජය කරමින් දෙවන දෙවන වර ධවල  මන්දිරය වෙතට පැමිණීම සහතික කරමිනි. ට්‍රම්ප් සහ ඔහුගේ සහකරු සෙනෙට් සභික ජේ.ඩී වෑන්ස් ආගමන ආර්ථික උත්සුකයන් සහ සමාජ ප්‍රශ්න කෙරෙහි අවධානය යොමු කරමින් ආර්ථික වශයෙන් අරගල කරන ප්‍රදේශවලට ආයාචනා කරමින් සහ සම්ප්‍රදායිකව ඩිමොක්‍රටික් ඡන්ද කොට්ඨාශවලින් ඉවත්ව යන ව්‍යාපාරයක් දියත් කර තිබුණි. මෙම ජයග්‍රහණය එක්සත් ජනපද දේශපාලනයේ වැදගත් මොහොතක් සනිටුහන් කරයි. ට්‍රම්ප් පුළුල් කරන ලද බදු තීරුව, දැඩි සංක්‍රමණ පියවර සහ නැවත හැඩගැස්වූ ෆෙඩරල් පාලනය ඇතුළත් ආක්‍රමණශීලී ප්‍රතිපත්ති සහිත න්‍යාය පත්‍රයක් ක්‍රියාත්මක කිරීමට සූදානමින් සිටියි.

සැකසුම - මංජුලා දිසානායක, තිසාරා රාජපක්ෂ, තමාලි පතිරාජ