"සැන්චුවරි ඒෂියා වයිල්ඩ් ලයිෆ්"

"ෆොටෝග්‍රැෆර් ඔෆ් ද ඉයර්" තරගාවලියේදී වසරේ විශිෂ්ටතම වනජීවී ඡායාරූපකරණයට හිමි සම්මානය දිනා ගැනීමට තරිඳු ඩිල්ෂාන් සෙන්දනායක  මහතා සමත්ව තිබේ.මෙම   තරගාවලිය පැවැත්වුණේ ඉන්දියාවේ මුම්බායි නගරයේදී ය.
කීර්තිමත් බිටු සාගල් විසින් ආරම්භ කරන ලද මෙම තරගාවලිය 1981 වසරේ සිට ක්‍රියාත්මක වන අතර ඉන්දියාවේ පමණක් නොව සමස්ත ආසියාව පුරාම දැඩි අවධානයක් දිනාගන්නා මෙම තරගාවලිය වනජීවී සංරක්ෂණය ප්‍රමුඛ කරගනිමින් ක්‍රියාත්මක වන්නක් ලෙස හදුනා ගත හැකිය.
"සැන්චුවරි ඒෂියා වයිල්ඩ් ලයිෆ් ෆොටෝග්‍රැෆර් ඔෆ් ද ඉයර්" තරගාවලිය පැවැත්වෙන්නේ දැඩි තරගකාරීත්වයක් පවතින වනජීවී ඡායාරූපකරණය වෙනුවෙනි.
වසර ගණනාවක් පුරා ශ්‍රී ලාංකීය ඡායාරූප ශිල්පීන්  තම දක්ෂතාවය සමග  මෙහි විවිධ කාණ්ඩ යටතේ සම්මාන හිමිකර ගැනීමට සමත්ව තිබේ.කිසිඳු ශ්‍රී ලාංකිකයෙකුට මෙහි විශිෂ්ටතා‍ සම්මානය මෙතෙක් දිනාගැනීමට හැකිවී නැත.එහෙත්,ඒ අනුව තරිඳු ඩිල්ෂාන් සෙන්දනායක මෙම සම්මානය දිනු පළමු ශ්‍රී ලාංකීය ඡායාරූප ශිල්පියා වේ.

අභයභූමිය ආසියා වනජීවී (Sanctuary Asia) යනු, ඉන්දියාවේ ප්‍රමුඛතම වනජීවී සඟරාවක් වන අතර, වනජීවී සංරක්ෂණය, වාසස්ථාන සංරක්ෂණය සහ ඉන්දියාව තුළ සහ ආසියාව පුරා පවතින විශිෂ්ට ජෛව විවිධත්වය කෙරෙහි අවධානය යොමු කරමින් ස්වභාවික ලෝකය ලේඛනගත කිරීම සඳහා කැපවී ඇත. 1981 දී ආරම්භ කරන ලද Sanctuary Asia, පාරිසරික පුවත්පත් කලාවේ ප්‍රමුඛ හඬක් ලෙස වර්ධනය වී ඇති අතර, සොබාදහමේ සුන්දරත්වය සහ එහි ආරක්ෂාව පිළිබඳ හදිසි අවශ්‍යතාවය පුළුල් ප්‍රේක්ෂක පිරිසක් වෙත ගෙන එයනු ලබයි. සඟරාව එහි ගැඹුරු වාර්තාකරණය, විශ්මය ජනක ඡායාරූපකරණය සහ මහාද්වීපය පුරා වනජීවී සංරක්ෂණ තත්ත්වය ඉස්මතු කරන බලගතු ලෙස පුළුල් ලෙස ගරු කරනු ලැබේ.

• ආසියාවේ අභයභූමියේ දැක්ම සහ මෙහෙවර

අභයභූමි ආසියාවේ මූලික මෙහෙවර වන්නේ ස්වභාවික පරිසරය සහ එහි වාසය කරන ඇදහිය නොහැකි විශේෂයන් සංරක්ෂණය කිරීමේ වැදගත්කම පිළිබඳව එහි පාඨකයන්ට සම්බන්ධ කර ගැනීම, ආස්වාදයක් සහ දැනුම් ලබා දීමයි. අධ්‍යාපනය තුළින් පමණක් නොව මිනිසුන් සහ වනජීවීන් අතර ගැඹුරු චිත්තවේගීය සම්බන්ධයක් ඇති කිරීම තුළින් වනජීවී සංරක්ෂණයේ වැදගත්කම පිළිබඳව දැනුවත් කිරීම මෙම ප්‍රකාශනය අරමුණු කරයි. අනාගත පරම්පරාව සඳහා ස්වභාවික ලෝකය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා වගකීම පිළිබඳ හැඟීමක් දිරිමත් කිරීමක් නිරූපණය කොට දක්වයි.

සඟරාවේ මූලික අවධානය යොමු වන්නේ, වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති විශේෂ සංරක්ෂණය කිරීම, පරිසර පද්ධති ආරක්ෂා කිරීම සහ පාරිසරික සංරක්ෂණය සමඟ මානව සංවර්ධනය සමතුලිත කරන තිරසාර භාවිතයන් ප්‍රවර්ධනය කිරීමයි. සිය ලිපි හරහා, Sanctuary Asia සංවර්ධනය පිළිබඳ සාම්ප්‍රදායික සංකල්පවලට අභියෝග කරන අතර, ප්‍රාදේශීය ප්‍රජාවන්, රජයන් සහ සංරක්ෂණ සංවිධාන පොදු අරමුණක් කරා එකට වැඩ කරන සංරක්ෂණය සඳහා වූ පරිපූර්ණ ප්‍රවේශයක් ප්‍රවර්ධනය කරයි.

• වනජීවී සංරක්ෂණයේ ආසියාවේ අභයභූමියේ කාර්යභාරය

ආසියාවේ අභයභූමිය ගෝලීය සංරක්ෂණ ව්‍යාපාරයේ, විශේෂයෙන්ම ආසියානු උපමහාද්වීපයේ වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි. එහි තීක්ෂණ බුද්ධිය සහිත වාර්තා, සවිස්තරාත්මක වනජීවී ලිපි සහ ගවේෂණාත්මක කොටස් හරහා, වනජීවී සංරක්ෂණ ප්‍රයත්නවල සාර්ථකත්වය සහ පසුබෑම් යන දෙකටම අවධානය යොමු කරයි. මෙම සඟරාව ප්‍රමුඛ සංරක්‍ෂකයින්, පරිසර ක්‍රියාකාරීන් සහ ප්‍රතිපත්ති විශේෂඥයින්ට ඔවුන්ගේ දැනුම, අත්දැකීම් සහ අදහස් පුළුල් ප්‍රේක්ෂක පිරිසක් සමඟ බෙදා ගැනීමට වේදිකාවක් ලෙස කටයුතු කරයි.

සඟරාවේ ආවරණය, කොටි, අලි ඇතුන්, රයිනෝ සහ හිම දිවියන් වැනි බරපතල වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති විශේෂයන්ගේ දුක්ඛිත තත්වයේ සිට වනාන්තර, තෙත්බිම් සහ තණබිම් වැනි ස්වභාවික වාසස්ථාන ආරක්ෂා කිරීමේ වැදගත්කම දක්වා පුළුල් පරාසයක මාතෘකා ආවරණය කරයි. වාසස්ථාන විනාශය, දඩයම් කිරීම, මිනිස්-වනජීවී ගැටුම සහ දේශගුණික විපර්යාස වැනි වන සතුන් මුහුණ දෙන වැඩෙන තර්ජන ද ආසියාවේ අභයභූමිය මගින් ආලෝකයක් ගෙන එයි. අභියෝග ප්‍රදර්ශනය කිරීමෙන් සහ සංරක්ෂණ සාර්ථක කතා ඉස්මතු කිරීමෙන්, ප්‍රකාශනය එහි පාඨකයන් අතර හදිසිතාවේ හැඟීමක් ඇති කරන අතර ක්‍රියාවක් මෙහෙයවයි.

ආසියාවේ අභයභූමිය සංරක්ෂණයට දායක වන එක් ප්‍රධාන මාර්ගයක් වන්නේ ප්‍රමාණවත් අවධානයක් නොලැබිය හැකි අඩු ප්‍රසිද්ධ විශේෂ සහ පරිසර පද්ධති පිළිබඳ අවධානය යොමු කිරීමයි. එසේ කිරීමෙන්, එය සංරක්ෂණ ප්‍රයත්නවල විෂය පථය පුළුල් කරන අතර පරිසර පද්ධතියක් තුළ ඇති සියලුම විශේෂවල අන්තර් සම්බන්ධතාව අවධාරණය කරයි. ජෛව විවිධත්වය සඳහා තීරණාත්මක වන බටහිර ඝාට්ස්, සුන්දරබාන්ස් සහ හිමාල කඳු වැටිය වැනි ප්‍රදේශ ආරක්ෂා කිරීම දැකිය හැකිය.

• ආසියාවේ අභයභූමියේ වනජීවී ඡායාරූපකරණය

ආසියාවේ අභයභූමියේ දෘශ්‍ය කථා කීමේ අංගය එහි ආකර්ෂණයට අත්‍යවශ්‍ය වේ. සඟරාව එහි විශ්මය ජනක වනජීවී ඡායාරූපකරණය සඳහා ප්‍රසිද්ධය. එය බොහෝ විට ස්වභාවික ලෝකයේ සාරය විශ්මයජනක ආකාරයෙන් ග්‍රහණය කරන විශාල හැඩතලවල රූප ස්වරූපයෙන් එහි පිටු අලංකාර කරයි. සෑම ඡායාරූපයක්ම සාකච්ඡා කෙරෙන විශේෂයේ හෝ පරිසරයේ දෘශ්‍ය නිරූපණයක් ලෙස පමණක් නොව වනජීවීන්ගේ ආවේණික සුන්දරත්වය සහ එය ආරක්ෂා කිරීමේ අවශ්‍යතාවය පිළිබඳ මතක් කිරීමක් ලෙසද සේවය ඉටු කරයි.

ආසියාවේ අභයභූමිය ලෝකයේ වඩාත්ම කීර්තිමත් වනජීවී ඡායාරූප ශිල්පීන්ගේ දායකත්වය නිතිපතා දක්වයි. මෙම වෘත්තිකයන් සතුන්ගේ ජීවිතයේ දුර්ලභ අවස්ථාවන් ග්‍රහණය කර ගැනීමට සහ ස්වාභාවික වාසස්ථානවල තත්ත්වය ලේඛනගත කිරීමට දුරස්ථ සහ සමහර විට නුසුදුසු ප්‍රදේශවලට ගමන් කරයි. ඉන්දියාවේ කැලෑවල සැරිසරන තේජාන්විත බෙංගාල ව්‍යාඝ්‍රයාගේ සිට හිමාලයානු තණබිම්වල පියාඹන සියුම් සමනලුන් දක්වා ඔවුන්ගේ කෘතීන් ජීවිතයේ විවිධත්වය විදහා දක්වයි.

සඟරාවේ ඡායාරූපකරණය හුදෙක් ස්වභාව සෞන්දර්යයෙන් ඔබ්බට යයි.එය අනුශාසනා ආකාරයක් ලෙස ද ක්‍රියා කරයි. සෑම රූපයක්ම දඩයම් කිරීමේ සිට වාසස්ථාන දක්වා වන සතුන් මුහුණ දෙන ගැටළු ඉස්මතු කිරීමට ප්‍රබල මෙවලමක් ලෙස ක්‍රියා කරයි. මෙම විශ්මය ජනක ජීවීන්ට ඇති තර්ජන පිළිබඳව පාඨකයා දැඩි ලෙස දැනුවත් කරයි. අභයභූමිය ආසියාවේ ඡායාරූප ශිල්පීන් බොහෝ විට සංරක්ෂණයේ පෙරමුණේ සිටින අතර, වනජීවී හඬ විස්තාරණය කිරීමට සහ ක්‍රියාවට කැඳවීමක් දිරිගැන්වීමට ඔවුන්ගේ කාර්යය භාවිතා කරයි.

• ප්‍රකාශන  සහ විශේෂ ගැටළු

වනජීවී සහ සංරක්ෂණයට අදාළ විශේෂිත තේමාවන් කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන විශේෂ නිකුතු Sanctuary Asia නිතිපතා ප්‍රකාශයට පත් කරයි. මෙම තේමාත්මක ගැටළු වනජීවී කොරිඩෝ, ජෛව විවිධත්වය මත දේශගුණික විපර්යාසවල බලපෑම් සහ විශේෂිත විශේෂ හෝ කලාපවල සංරක්ෂණ උත්සාහයන් වැනි විෂයයන් ගැඹුරින් සොයා බලයි. නිදසුනක් වශයෙන්, ජනප්‍රිය විශේෂ ගැටළු වලින් එකක් ඉන්දියාවේ කොටින්ගේ දුක්ඛිත තත්ත්වය සහ දඩයම් කිරීම, වාසස්ථාන අහිමි වීම සහ මිනිස්-වනජීවී ගැටුමෙන් ඔවුන් ආරක්ෂා කිරීමට ගන්නා උත්සාහයන් ආවරණයක් ලෙස සිදු කරයි.

සඟරාව ආධුනික සහ වෘත්තීය ඡායාරූප ශිල්පීන් ඔවුන්ගේ වනජීවී ඡායාරූප ඉදිරිපත් කිරීමට දිරිමත් කරන වාර්ෂික ඡායාරූප තරඟ ද පවත්වනු ලබයි. වනජීවී සංරක්ෂණය කෙරෙහි දැඩි ඇල්මක් දක්වන ඡායාරූප ශිල්පීන් එක්රැස් කරමින් සහ ස්වභාවධර්මය සංරක්ෂණය කිරීමේ සුන්දරත්වය සහ හදිසිතාව ග්‍රහණය කර ගැනීමට නව දක්ෂයින් පෙළඹවීම මෙම මුලපිරීම ලොව පුරා අවධානයට ලක්ව ඇත. මෙම තරඟවල ජයග්‍රාහකයින් බොහෝ විට සඟරාවේ ප්‍රදර්ශනය කරනු ලබන අතර වනජීවී ඡායාරූපකරණය සඳහා ඔවුන්ගේ දායකත්වය සඳහා පිළිගැනීමක් ලබා ගනී.

මුද්‍රිත ප්‍රකාශන වලට අමතරව, Sanctuary Asia ද ශක්තිමත් ඩිජිටල් පැවැත්මක් පවත්වාගෙන යයි. එහි වෙබ් අඩවිය සහ සමාජ මාධ්‍ය වේදිකා වනජීවී සංරක්ෂණ ප්‍රවෘත්ති, විශේෂාංග කථා සහ ලොව පුරා මුල පිරීම් පිළිබඳ තත්‍ය කාලීන යාවත්කාලීන කිරීම් සඳහා ඉඩ ලබා දේ. මෙම නාලිකා හරහා, ප්‍රකාශනයට වඩාත් පුළුල් ප්‍රේක්ෂක පිරිසක් වෙත ළඟා වීමටත්, වනජීවී සංරක්ෂණය ප්‍රවර්ධනය කිරීමේ එහි මෙහෙවර තවදුරටත් ඉදිරියට ගෙන යමින් වඩාත් අන්තර්ක්‍රියාකාරී මට්ටමකින් පාඨකයන් සමඟ සම්බන්ධ වීමටත් හැකි ලැබේ.

• හවුල්කාරිත්වයන් සහ සහයෝගිතා

සංරක්ෂණය යනු, විවිධ පාර්ශ්වකරුවන් අතර සහයෝගීතාවයක් අවශ්‍ය වන සාමූහික ප්‍රයත්නයක් බව අභයභූමිය ආසියා පිළිගනී. එනිසා, සඟරාව වනජීවී ආරක්ෂණ මූලාරම්භයන්ට සහය සහ ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා පාරිසරික රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන, රාජ්‍ය ආයතන සහ සංරක්ෂණ සංවිධාන සමඟ සමීපව කටයුතු කරයි. මෙම හවුල්කාරිත්වයන් බොහෝ විට ඒකාබද්ධ ව්‍යාපාර, මහජන සම්බන්ධතා වැඩසටහන් සහ ප්‍රජා පාදක සංරක්ෂණ ව්‍යාපෘති ඇති කරයි.

ඉන්දියාවේ බිම් මට්ටමේ සංරක්ෂණ ව්‍යාපෘති සඳහා ආධාර කිරීම සඳහා පිහිටුවන ලද අභයභූමි වනජීවී සංරක්ෂණ අරමුදල සමඟ එක් කැපී පෙනෙන සහයෝගීතාවයක් ඇත. වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති විශේෂ ආරක්ෂා කිරීම, වාසස්ථාන සංරක්ෂණය කිරීම සහ වනජීවී සංරක්ෂණය සඳහා ක්‍රියාකාරී භූමිකාවක් ගැනීමට ප්‍රාදේශීය ප්‍රජාවන් සවිබල ගැන්වීම සඳහා වන මුලපිරීම් සඳහා අරමුදල සහාය වේ. අභයභූමිය ආසියා සිය වාර්තාකරණය හරහා මෙම ව්‍යාපෘති සඳහා දැනුවත් කිරීම් සහ අරමුදල් රැස් කිරීමට උපකාරී වේ. ඉතා හදිසි සංරක්ෂණ ගැටළු කෙරෙහි අවධානය යොමු කරයි.

තවද, සඟරාව ලෝක වනජීවී අරමුදල (WWF) සහ ස්වභාවධර්ම සංරක්ෂණය සඳහා වූ ජාත්‍යන්තර සංගමය (IUCN) වැනි ජාත්‍යන්තර සංවිධාන සමඟ ශක්තිමත් ප්‍රතිපත්ති සහ වනජීවී ආරක්ෂණ නීති වඩා හොඳින් ක්‍රියාත්මක කිරීම වෙනුවෙන් පෙනී සිටී. අභයභූමිය ආසියාවේ විශ්වසනීයත්වය සහ සංරක්ෂණ ක්ෂේත්‍රයේ බලපෑම ආසියාවේ පොහොසත් ජෛව විවිධත්වය ආරක්ෂා කිරීමේ සටනේ විශ්වාසනීය හවුල්කරුවෙකු බවට පත් කර ඇත.

• අධ්‍යාපනික ව්‍යාප්තිය

සඟරාවෙන් ඔබ්බට, Sanctuary Asia ද අධ්‍යාපනික ව්‍යාප්තිය සඳහා ගැඹුරින් සම්බන්ධ වේ. සඟරාවේ අධ්‍යාපනික වැඩසටහන් තරුණ තරුණියන් පරිසරයේ භාරකරුවන් බවට පත් කිරීම අරමුණු කරයි. පාසල් වැඩසටහන්, වැඩමුළු සහ වනජීවී අධ්‍යාපනික මුලපිරීම් හරහා, අභයභූමිය ආසියා මීළඟ පරම්පරාව තුළ ස්වභාවධර්මය කෙරෙහි ඇල්මක් ඇති කිරීමට සහ ඔවුන් අවට ලෝකය කෙරෙහි ධනාත්මක බලපෑමක් ඇති කිරීමට දැනුමෙන් සන්නද්ධ කිරීමට උත්සාහ කරයි.

ප්‍රකාශනයේ “Sanctuary Young Naturalist” වැඩසටහන ළමුන් සහ තරුණ වැඩිහිටියන් අතර වනජීවී දැනුවත්භාවය පෝෂණය කරන ආකාරය පිළිබඳ උදාහරණයකි. මෙම වැඩසටහන තරුණ පාඨකයන්ට ස්වභාවික ලෝකය ගවේෂණය කිරීමට සහ වනජීවී සංරක්ෂණයේ සංකීර්ණතා ගැන ඉගෙන ගැනීමට දිරිගන්වයි. පෘථිවියේ ජෛව විවිධත්වය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා සෑම පුද්ගලයෙකුටම කාර්යභාරයක් ඉටු කළ යුතුය යන අදහස ද එයින් ප්‍රවර්ධනය කරයි.

අභයභූමිය ආසියාව ඉන්දියාවේ සහ ඉන් ඔබ්බෙහි වනජීවී පුවත්පත් කලාවේ මූලිකත්වයක් ලෙස පවතී. එය දැනුවත් කිරීම ප්‍රවර්ධනය කිරීම, වනජීවී සංරක්ෂණය වෙනුවෙන් පෙනී සිටීම සහ ආසියාව පුරා දක්නට ලැබෙන විශේෂ සහ පරිසර පද්ධතිවල පොහොසත් විවිධත්වය ප්‍රදර්ශනය කිරීම සඳහා වැදගත් වේදිකාවක් සපයයි. එහි ප්‍රබල ඡායාරූපකරණය, ගැඹුරු වාර්තාකරණය සහ ශක්තිමත් කතුවැකි හඬ සමඟින්, සඟරාව වනජීවී සංරක්ෂණය සඳහා ක්‍රියාමාර්ග අඛණ්ඩව දිරිමත් කරන අතර, ග්‍රහලෝකයේ ස්වාභාවික උරුමය ආරක්ෂා කිරීමේ වගකීම භාර ගන්නා ලෙස පුද්ගලයන්ගෙන් සහ රජයන්ගෙන් ඉල්ලා සිටීති.
සංරක්ෂණය සඳහා වන එහි නොසැලෙන කැපවීම සහ අධ්‍යාපනය සඳහා වන කැපවීම තුළින්, Sanctuary Asia යනු සඟරාවක් පමණක් නොව ව්‍යාපාරයක් ද වේ. ආසියාවේ වල් හදවත ඉදිරි පරම්පරාවන් සඳහා ආරක්ෂා කිරීමට උත්සාහ කරන ව්‍යාපාරයකි.

තමාලී පතිරාජ.